THẾ NÀO LÀ MẠCH VỮA ĐẦY TRONG THI CÔNG
TƯỜNG GẠCH BLOCK BÊ TÔNG XMCL
Ở bài viết trước, chúng ta đã nói về khái niệm về “mạch vữa đầy” trong thi công tường bằng gạch kích thước nhỏ (brick). Trong bài viết này, VLX Đại Dũng (DDG) sẽ cùng các bạn tìm hiểu về khái niệm này trong thi công tường gạch Block với kích thước lớn nhé.
A. Yêu cầu kỹ thuật và hướng dẫn thi công gạch Block bê tông XMCL trên thế giới.
Như đã trao đổi, ở Việt Nam chưa có hướng dẫn chi tiết, cụ thể về khái niệm “mạch vữa đầy” trong thi công tường gạch Block bê tông XMCL. Việc này gây khó khăn, lúng túng trong công tác thiết kế - thi công, phát sinh vướng mắc trong quá trình giám sát, nghiệm thu công trình.
Ở các nước khác, với bề dày sử dụng gạch block bê tông lâu năm, việc thi công đã được chuẩn hóa, hệ thống tài liệu kỹ thuật, hướng dẫn thi công – nghiệm thu được xây dựng đầy đủ, trong đó có quy định cụ thể về kích thước mạch vữa.
Tại Ấn Độ, một nước có điều kiện thời tiết khá tương đồng với Việt Nam, trong tiêu chuẩn thi công block bê tông rỗng và block đặc IS 2572:2005- Indian Standard, Construction of hollow & solid concrete block masonry- Code of Pratice), điều 11. Construction of hollow & solid concrete block masonry (part 11.1.2-3-411.1.4) qui định:
11.1.2- Mạch vữa ngang.
- Đối với tường chịu tải trọng, vữa phải được rải đều trên tất cả cách vách dọc, vách ngang của block với độ dày 1cm.
- Đối với tường không chịu tải (chịu tải nhẹ), chỉ cần rải vữa lên hai vách dọc ở hai bên của block mà ko cần rải vữa lên các vách ngang.
11.1.2 Horizontal ( Bedding Joints )
Mortar shall be spread over the entire top surface of the block including front and rear shells as well as the webs to a uniform layer of one centimeter thickness. Normally full mortar bedding shall be adopted as it enables fuller utilization of the load carrying capacity of the blocks. But where the walls carry light loads, such as panel walls, in a framed structure ‘face shell’ bedding may be used. In this type of bedding the mortar is spread only over the front and rear shells and not on the webs, which helps to arrest the seepage of water through the joints penetrating to the interior surface of the walls.
11.1.3- Thi công mạch vữa đứng.
- Quẹt vữa lên 2 cạnh bên của 2 vách dọc của block. Vữa có thể được quẹt lên viên block đã xây trên tường, hoặc quẹt lên block sẽ được xây tiếp theo. Tuy nhiên, sẽ thuận tiện hơn khi quẹt vữa lên các cạnh của block xây tiếp theo bằng cách đặt thẳng đứng, sau đó đặt block vào vị trí nối tiếp, ép chặt vào block trước đó.
11.1.3 Vertical ( Cross ) Joints
For vertical joints, the mortar shall be applied on “the vertical edges of the front and rear shells of the blocks. The mortar may be applied either to the unit already placed on the wall or to the next unit to be laid alongside of it. But it will be more convenient to apply mortar on the edges of the succeeding unit when it is standing vertically and then placing it horizontally well-pressed against the previously laid.
Tại Mỹ, chiều dày và chiều rộng mạch vữa khi xây gạch block được đề cập đến trong mục “Rải vữa” (Placing mortar), TEK 03-08A Concrete Masonry Construction, của Hiệp hội National Concrete Masonry Association như sau:
- Mạch vữa đứng và ngang có độ dày thông thường 10 mm (⅜ in), ngoại trừ phần móng. Vữa phải được rải trên toàn bộ chiều dày vách dọc theo 2 bên cạnh viên block rỗng. Tuy nhiên, cần đảm bảo để phần vữa không ăn vào lỗ rỗng của block không quá 13mm (½ in).
- Đối với block đặc, rải vữa lên toàn bộ mặt của viên block.
Head and bed joints are typically ⅜ in. (10 mm) thick, except at foundations. Mortar should extend fully across bedding surfaces of hollow units for the thickness of the face shell, so that joints will be completely filled. Solid units are required to be fully bedded in mortar. Although it is important to provide sufficient mortar to properly bed concrete masonry units, excessive mortar should not extend into drainage cavities or into cores to be grouted. For grouted masonry, mortar protrusions extending more than ½ in. (13 mm) into cells or cavities to be grouted should be removed (ref. 5).
Tại Úc, vấn đề này được nêu ra tại phần 3.2-Mạch vữa (Mortar Joint) trong Sổ tay hướng dẫn thi công (Concrete Masonry Handbook) của Hiệp hội Concrete Masonry Association of Australia (CMAA-CM01).
- Chiều rộng của mạch vữa ngang và mạch vữa đứng bằng với chiều dày của vách dọc ở hai bên cạnh của viên block.
The mortar bed on both horizontal joints and perpends extends only for the width of the face shell.
Kết luận.
Theo các tài liệu trên có thể thấy mạch vữa trong thi công tường bằng gạch block được coi là “mạch vữa đầy” khi kích thước như sau:
- Block rỗng: Chiều dày: 10mm; Chiều rộng: bằng độ dày 2 vách dọc bên ngoài của block.
- Block đặc (hoặc block chịu tải): Chiều dày: 10mm; Chiều rộng: bằng chiều rộng của viên block.
Như vậy, một mạch vữa đầy được coi là đúng qui chuẩn kỹ thuật (mạch vữa đầy) có:
- Chiều dày: 10mm.
- Chiều rộng: bằng độ dày 2 vách dọc bên ngoài của block (đối với Block rỗng) và bằng chiều rộng của block (đối với block đặc hoặc chịu tải).
B. Tình hình thi công gạch Block bê tông XMCL tại Việt Nam.
Ở nước ta, do chưa có hướng dẫn cụ thể cho thi công gạch block bê tông và tiêu chuẩn kỹ thuật chi tiết nên có những cách hiểu khác nhau giữa các đơn vị liên quan (thiết kế, thi công, tư vấn giám sát, …). Điều này dẫn đến các vướng mắc, khó khăn trong quá trình thiết kế, thi công, nghiệm thu dự án. Bên cạnh những dự án, nhà thầu thi công đúng, còn một số trường hợp chưa nắm rõ kỹ thuật thi công gạch block, từ đó dẫn đến một số lỗi phổ biến sau:
Đối với mạch vữa ngang: Lỗi phổ biến là thợ xây rải vữa phủ kín toàn bộ bề mặt viên block. Lý do dẫn đến lỗi này là do thói quen khi xây gạch nhỏ của người thợ và do đặc tính của gạch block ở Việt Nam là “gạch mù”- tức gạch có đáy. Tuy nhiên, phần đáy lỗ rỗng của block mỏng, không có tác dụng chịu lực nên rải vữa ở phần đáy lỗ không có tác dụng, lại gây ra tốn vữa và làm chậm tốc độ xây. Tương tự, đối với mạch vữa đứng, lỗi phổ biến là quẹt vữa vào giữa viên block. Do 2 đầu block lõm vào nên cách làm này gây ra tốn vữa mà 2 bên block lại không có vữa, tạo cảm giác như không có mạch đứng (thực tế bên trong rất nhiều vữa) !!!
Lỗi thứ 2 hay gặp là mạch vữa quá dày (thông thường từ 15-20mm) là do thói quen đã hình thành khi xây gạch nhỏ. Tuy nhiên, block có kích thước và trọng lượng lớn nên khi mạch vữa dày, viên block sẽ lún không đều làm các block bị nghiêng, dẫn đến tường ko thẳng-phẳng ngay cả khi đã căn chỉnh kỹ lưỡng.
Mạch vữa không đều khi xây gạch block XMCL
Sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, trong đó có gạch block bê tông XMCL là xu hướng chung của thế giới và Việt Nam. Cùng với chính sách và sự hỗ trợ của nhà nước, các loại vật liệu không nung thân thiện với môi trường ngày càng phổ biến, được nhiều công trình sử dụng. Vì vậy, việc hiểu đúng và hoàn thiện, bổ sung cũng như chi tiết hóa các tiêu chuẩn kỹ thuật, qui định về thi công, nghiệm thu cho loại vật liệu này sớm sẽ giúp việc thực hiện chủ trương của lớn của nhà nước thuận lợi và dễ dàng hơn.
Tài liệu viện dẫn:
1/ TCVN 4085-2011 Kết cấu gạch đá – tiêu chuẩn thi công và nghiệm thu.
2/ Indian Standard, Construction of hollow & solid concrete block masonry- Code of Pratice
(https://law.resource.org/pub/in/bis/S03/is.2572.2005.pdf)
3/ National Concrete Masonry Association ; TEK 03-08A Concrete Masonry Construction
(https://www.masonryandhardscapes.org/?create-tek-pdf=1&post_id=522133&filename=TEK%2003-08A)
4/ Concrete Masonry Association of Australia (CMAA-CM01); Concrete Masonry Handbook